(Thiet ke nha pho) - Với bản tính
"hoà" và "mở", người Việt Nam tỏ ra thích nghi và tiếp nhận rất nhanh
những cái mới. Tuy nhiên, cái gì cũng có tính hai mặt. Không phải cái gì
cũ cũng là xấu và không phải tất cả cái mới đều là tốt. Nếu không có
bản lĩnh, chúng ta rất dễ tự đánh mất mình. Điều này có thể thấy rất rõ
qua nền kiến trúc của nước nhà hiện nay.
Trong một bài viết mới đăng, tác giả Nguyễn Linh Khiếu cho rằng "Kiến trúc ở các đô thị Việt Nam là "bản hoà tấu kiêu hùng và quyết liệt" của mọi nền kiến trúc trên thế giới với những tiết tấu chủ đạo là kiến trúc Pháp, Nga, Trung Quốc, Mỹ, Đức, Nhật. Đó thực sự là “món lẩu” kiến trúc hổ lốn rất thương tâm và chua xót. Sự cóp nhặt đua đòi, lai căng và sùng ngoại đã xé vụn không gian đô thị, huỷ diệt bản sắc kiến trúc truyền thống của dân tộc. Có thể nói, đây là một sự thật phũ phàng không thể phủ nhận với kiến trúc đô thị Việt Nam hiện nay và với những người làm nghề có tâm huyết với nền kiến trúc nước nhà.
Nhại kiến trúc cổ
Cách đây khoảng mười năm, một số đô thị lớn nước ta như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh... xuất hiện tình trạng nhà nhà, người người xây nhà sử dụng kiểu mái Marsard - kiểu mái đặc trưng kiến trúc cổ châu Âu. Biểu trưng rõ nhất của kiểu mái này ở Hà Nội là Nhà hát Lớn, Ga Hà Nội, trụ sở báo Hà Nội Mới... Chỉ có điều, tầng mái này hợp với khối hình bề thế, cao tầm 3 - 4 tầng hơn là với kiến trúc nhỏ xinh hoặc quá cao. Nhờ lớp đệm không khí cao nên hiệu quả cách nhiệt, chống lạnh tốt. Tuy gọi là tầng mái nhưng không dùng để ở mà biến thành nơi chứa đồ cũ, lặt vặt không dùng đến.
Vậy mà khi phong trào “nhại kiến trúc cổ” nổi lên, từ các công trình mang tầm cỡ quốc gia, trụ sở hành chính của các cơ quan công quyền hay nhà văn hoá tỉnh - thành phố đến biệt thự tư nhân, nhà dân... bất kể diện tích bề thế hoặc nhỏ xíu, rộng hoặc hẹp, cao lênh khênh, không riêng thành thị mà cả nông thôn, miền xuôi, miền ngược... đều sử dụng mái Marsard. Thậm chí nhiều công trình đã lợi dụng loại mái này để lách luật, biến tầng mái thành những tầng có thể ở được để thu lợi, tránh sự quản lý của cơ quan chức năng. Chưa hết, việc sử dụng đủ loại gạch ngói với các màu xanh, đỏ... càng làm cho công trình trở nên lố bịch, kệch cỡm với cảnh quan xung quanh.
Chính vì sự học đòi bắt chước một cách máy móc và phản thẩm mỹ này mà kiến trúc mái Marsard đã vấp phải sự phê phán, phản ứng quyết liệt của giới chuyên môn. Song, cũng cần phải nói thêm rằng bản thân mái Marsard không có lỗi. Lỗi chính thuộc về những người thiết kế và người sử dụng đã không quan tâm tới tính công năng của mái và hiệu quả thẩm mỹ của công trình trong cảnh quan chung quanh mà thôi.
Nhà hát Lớn Hà Nội - công trình mang phong cách kiến trúc Pháp cổ.
Chạy theo trào lưu, không có phong cách riêng
Giờ đây, trào lưu mái Marsard tạm lắng thì xu hướng kiến trúc hiện đại với kiểu toà nhà cao chót vót, sử dụng nhiều vật liệu như kính, thép, gạch gốm các loại... lại "bùng nổ" ở tất cả các khu đô thị mới. Theo một kiến trúc sư, đánh vào tâm lý chuộng ngoại của khách hàng, các chủ đầu tư luôn mong muốn công trình phải trông sao thật hoành tráng, hiện đại bằng cách sử dụng nhiều nhôm, kính và vật liệu cao cấp sao cho nó càng sáng long lanh càng tốt. Kiểu dáng thì phải khác thường hoặc có đôi chút khác thường, phảng phất giống một công trình nào đó của nước ngoài thì càng tốt. Nếu đặt cho cụm công trình hay toà nhà cao ngất ngưởng một cái tên gọi nước ngoài thì lại càng có giá trị. Vậy là các công trình được coi là hiện đại mọc ra ngày một nhiều như nấm sau mưa.
Song, KTS. Nguyễn Trường Lưu vẫn khẳng định: Cũng giống như mái Marsard, kiến trúc đương đại phương Tây dù rất hấp dẫn người Việt Nam nhưng vẫn chỉ là một thị hiếu nhất thời mà thôi. Bởi nó dễ làm, bắt mắt mà không bị ràng buộc với các niêm luật và tỷ lệ kiến trúc. Những toà nhà sử dụng nhiều kính tạo cảm giác không gian mở, con người được tiếp xúc với thiên nhiên nhiều hơn, tận dụng được ánh sáng ban ngày, tiết kiệm năng lượng chiếu sáng. Nhưng sự thực không phải vậy. Khi đi vào khai thác, đa số mọi người phải dùng mành sáo che chắn bên trong tránh nắng nên vẫn phải bật đèn điện. Có toà nhà lại vận dụng kiến trúc "hai da" - hai lớp. Trong là kính (hoặc tường), ngoài can thêm một lớp nhôm, vừa để trang trí, vừa để giảm đi bức xạ nhiệt. Chi phí xây dựng vừa rất đắt đỏ lại vừa đi ngược lại với trào lưu kiến trúc xanh, kiến trúc bền vững của thế giới”.
Dài dòng kể ra hai hiện tượng kiến trúc diễn ra trong thời gian gần đây ở nước ta để thấy rằng dù tốc độ phát triển rất nhanh, các công trình được thi công rầm rộ từng ngày từng giờ nhưng Việt Nam vẫn chưa thể xây dựng cho mình một phong cách kiến trúc riêng, thể hiện được bản sắc dân tộc. Nếu tiếp tục chạy theo thị hiếu, theo mốt và mạnh ai người nấy làm thì kiến trúc các đô thị trong toàn quốc vẫn luôn là một mớ hỗn tạp, lộn xộn và lai căng. Không biết trong vài năm nữa, khi kính, nhôm... hết thời thì loại kiến trúc nào sẽ lên ngôi và lại chiếm thế thượng phong ở các khu đô thị mới nước ta? E rằng với bản chất chuộng cái mới của người tiêu dùng và sự thiếu bản lĩnh, tâm huyết của các kiến trúc sư nước nhà, điều này hoàn toàn có điều kiện để tiếp tục trở thành hiện thực.
Đâu là giải pháp?
Tuy nhiên đến nay, vấn đề thế nào là bản sắc kiến trúc dân tộc thì chính những KTS Việt Nam còn đang lúng túng xác định và cũng chưa biết làm gì để phát huy nó trong cuộc sống hiện đại. Trước mắt, đã có những giải pháp được đưa ra. Có kiến trúc sư không phản đối nền kiến trúc hiện đại nhưng cho rằng cần phải bình tĩnh, suy xét và tìm ra một nền kiến trúc hiện đại do chính kiến trúc sư Việt Nam thiết kế ra chứ không phải là sự sao chép từ những nền kiến trúc khác. Một kiến trúc sư khác thì lại ủng hộ kiến trúc sinh thái, kiến trúc xanh. Ông cho rằng dựa vào các thành tựu khoa học kỹ thuật, sự đặc trưng của điều kiện khí hậu, địa lý, vật liệu xây dựng... dần dần chúng ta sẽ tìm ra bản sắc kiến trúc dân tộc của Việt Nam.
Chúng ta có thể nghiên cứu hai đất nước láng giềng là Lào và Campuchia. Điều dễ nhận thấy khi đặt chân lên đất nước Lào là hầu hết những công trình công cộng, nhà văn hoá, khách sạn, công sở và cả nhà dân ở thủ đô Vientian đều thấm đậm tinh hoa của văn hoá và kiến trúc truyền thống Lào. Đó là những mái cong, hoạ tiết hoa văn, tiết tấu sắc màu, tiểu cảnh, dàn hoa... Kể cả độ cao của các công trình cũng đều ở mức vừa phải, đảm bảo sự hài hoà, thống nhất. Tất cả tạo nên một không gian sống, không gian văn hoá đậm đà những giá trị truyền thống đặc sắc. Tới đất nước Campuchia cũng vậy. Kể cả nhà quốc hội vừa xây xong có giá trị hàng triệu đô la họ cũng xây hoàn toàn theo kiến trúc bản địa. Bản sắc là đó chứ đâu xa, rất gần gũi và thiết thực với cuộc sống hàng ngày. Bảo tồn và phát huy bản sắc dân tộc trong kiến trúc vì thế cũng trở nên dễ áp dụng và dễ trở thành hiện thực hơn.
Trong một bài viết mới đăng, tác giả Nguyễn Linh Khiếu cho rằng "Kiến trúc ở các đô thị Việt Nam là "bản hoà tấu kiêu hùng và quyết liệt" của mọi nền kiến trúc trên thế giới với những tiết tấu chủ đạo là kiến trúc Pháp, Nga, Trung Quốc, Mỹ, Đức, Nhật. Đó thực sự là “món lẩu” kiến trúc hổ lốn rất thương tâm và chua xót. Sự cóp nhặt đua đòi, lai căng và sùng ngoại đã xé vụn không gian đô thị, huỷ diệt bản sắc kiến trúc truyền thống của dân tộc. Có thể nói, đây là một sự thật phũ phàng không thể phủ nhận với kiến trúc đô thị Việt Nam hiện nay và với những người làm nghề có tâm huyết với nền kiến trúc nước nhà.
Nhại kiến trúc cổ
Cách đây khoảng mười năm, một số đô thị lớn nước ta như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh... xuất hiện tình trạng nhà nhà, người người xây nhà sử dụng kiểu mái Marsard - kiểu mái đặc trưng kiến trúc cổ châu Âu. Biểu trưng rõ nhất của kiểu mái này ở Hà Nội là Nhà hát Lớn, Ga Hà Nội, trụ sở báo Hà Nội Mới... Chỉ có điều, tầng mái này hợp với khối hình bề thế, cao tầm 3 - 4 tầng hơn là với kiến trúc nhỏ xinh hoặc quá cao. Nhờ lớp đệm không khí cao nên hiệu quả cách nhiệt, chống lạnh tốt. Tuy gọi là tầng mái nhưng không dùng để ở mà biến thành nơi chứa đồ cũ, lặt vặt không dùng đến.
Vậy mà khi phong trào “nhại kiến trúc cổ” nổi lên, từ các công trình mang tầm cỡ quốc gia, trụ sở hành chính của các cơ quan công quyền hay nhà văn hoá tỉnh - thành phố đến biệt thự tư nhân, nhà dân... bất kể diện tích bề thế hoặc nhỏ xíu, rộng hoặc hẹp, cao lênh khênh, không riêng thành thị mà cả nông thôn, miền xuôi, miền ngược... đều sử dụng mái Marsard. Thậm chí nhiều công trình đã lợi dụng loại mái này để lách luật, biến tầng mái thành những tầng có thể ở được để thu lợi, tránh sự quản lý của cơ quan chức năng. Chưa hết, việc sử dụng đủ loại gạch ngói với các màu xanh, đỏ... càng làm cho công trình trở nên lố bịch, kệch cỡm với cảnh quan xung quanh.
Chính vì sự học đòi bắt chước một cách máy móc và phản thẩm mỹ này mà kiến trúc mái Marsard đã vấp phải sự phê phán, phản ứng quyết liệt của giới chuyên môn. Song, cũng cần phải nói thêm rằng bản thân mái Marsard không có lỗi. Lỗi chính thuộc về những người thiết kế và người sử dụng đã không quan tâm tới tính công năng của mái và hiệu quả thẩm mỹ của công trình trong cảnh quan chung quanh mà thôi.
Nhà hát Lớn Hà Nội - công trình mang phong cách kiến trúc Pháp cổ.
Chạy theo trào lưu, không có phong cách riêng
Giờ đây, trào lưu mái Marsard tạm lắng thì xu hướng kiến trúc hiện đại với kiểu toà nhà cao chót vót, sử dụng nhiều vật liệu như kính, thép, gạch gốm các loại... lại "bùng nổ" ở tất cả các khu đô thị mới. Theo một kiến trúc sư, đánh vào tâm lý chuộng ngoại của khách hàng, các chủ đầu tư luôn mong muốn công trình phải trông sao thật hoành tráng, hiện đại bằng cách sử dụng nhiều nhôm, kính và vật liệu cao cấp sao cho nó càng sáng long lanh càng tốt. Kiểu dáng thì phải khác thường hoặc có đôi chút khác thường, phảng phất giống một công trình nào đó của nước ngoài thì càng tốt. Nếu đặt cho cụm công trình hay toà nhà cao ngất ngưởng một cái tên gọi nước ngoài thì lại càng có giá trị. Vậy là các công trình được coi là hiện đại mọc ra ngày một nhiều như nấm sau mưa.
Song, KTS. Nguyễn Trường Lưu vẫn khẳng định: Cũng giống như mái Marsard, kiến trúc đương đại phương Tây dù rất hấp dẫn người Việt Nam nhưng vẫn chỉ là một thị hiếu nhất thời mà thôi. Bởi nó dễ làm, bắt mắt mà không bị ràng buộc với các niêm luật và tỷ lệ kiến trúc. Những toà nhà sử dụng nhiều kính tạo cảm giác không gian mở, con người được tiếp xúc với thiên nhiên nhiều hơn, tận dụng được ánh sáng ban ngày, tiết kiệm năng lượng chiếu sáng. Nhưng sự thực không phải vậy. Khi đi vào khai thác, đa số mọi người phải dùng mành sáo che chắn bên trong tránh nắng nên vẫn phải bật đèn điện. Có toà nhà lại vận dụng kiến trúc "hai da" - hai lớp. Trong là kính (hoặc tường), ngoài can thêm một lớp nhôm, vừa để trang trí, vừa để giảm đi bức xạ nhiệt. Chi phí xây dựng vừa rất đắt đỏ lại vừa đi ngược lại với trào lưu kiến trúc xanh, kiến trúc bền vững của thế giới”.
Dài dòng kể ra hai hiện tượng kiến trúc diễn ra trong thời gian gần đây ở nước ta để thấy rằng dù tốc độ phát triển rất nhanh, các công trình được thi công rầm rộ từng ngày từng giờ nhưng Việt Nam vẫn chưa thể xây dựng cho mình một phong cách kiến trúc riêng, thể hiện được bản sắc dân tộc. Nếu tiếp tục chạy theo thị hiếu, theo mốt và mạnh ai người nấy làm thì kiến trúc các đô thị trong toàn quốc vẫn luôn là một mớ hỗn tạp, lộn xộn và lai căng. Không biết trong vài năm nữa, khi kính, nhôm... hết thời thì loại kiến trúc nào sẽ lên ngôi và lại chiếm thế thượng phong ở các khu đô thị mới nước ta? E rằng với bản chất chuộng cái mới của người tiêu dùng và sự thiếu bản lĩnh, tâm huyết của các kiến trúc sư nước nhà, điều này hoàn toàn có điều kiện để tiếp tục trở thành hiện thực.
Đâu là giải pháp?
Tuy nhiên đến nay, vấn đề thế nào là bản sắc kiến trúc dân tộc thì chính những KTS Việt Nam còn đang lúng túng xác định và cũng chưa biết làm gì để phát huy nó trong cuộc sống hiện đại. Trước mắt, đã có những giải pháp được đưa ra. Có kiến trúc sư không phản đối nền kiến trúc hiện đại nhưng cho rằng cần phải bình tĩnh, suy xét và tìm ra một nền kiến trúc hiện đại do chính kiến trúc sư Việt Nam thiết kế ra chứ không phải là sự sao chép từ những nền kiến trúc khác. Một kiến trúc sư khác thì lại ủng hộ kiến trúc sinh thái, kiến trúc xanh. Ông cho rằng dựa vào các thành tựu khoa học kỹ thuật, sự đặc trưng của điều kiện khí hậu, địa lý, vật liệu xây dựng... dần dần chúng ta sẽ tìm ra bản sắc kiến trúc dân tộc của Việt Nam.
Chúng ta có thể nghiên cứu hai đất nước láng giềng là Lào và Campuchia. Điều dễ nhận thấy khi đặt chân lên đất nước Lào là hầu hết những công trình công cộng, nhà văn hoá, khách sạn, công sở và cả nhà dân ở thủ đô Vientian đều thấm đậm tinh hoa của văn hoá và kiến trúc truyền thống Lào. Đó là những mái cong, hoạ tiết hoa văn, tiết tấu sắc màu, tiểu cảnh, dàn hoa... Kể cả độ cao của các công trình cũng đều ở mức vừa phải, đảm bảo sự hài hoà, thống nhất. Tất cả tạo nên một không gian sống, không gian văn hoá đậm đà những giá trị truyền thống đặc sắc. Tới đất nước Campuchia cũng vậy. Kể cả nhà quốc hội vừa xây xong có giá trị hàng triệu đô la họ cũng xây hoàn toàn theo kiến trúc bản địa. Bản sắc là đó chứ đâu xa, rất gần gũi và thiết thực với cuộc sống hàng ngày. Bảo tồn và phát huy bản sắc dân tộc trong kiến trúc vì thế cũng trở nên dễ áp dụng và dễ trở thành hiện thực hơn.
Mời xem tiếp dự án nhà phố đẹp NGÔI NHÀ XINH mau nha pho dep
Địa Chỉ: 382 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường 8, Q.3, TP.HC
Địa Chỉ: 382 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường 8, Q.3, TP.HC
0 nhận xét: